Αρχιτεκτονική και φαντασίωση

  • Post category:Αρχιτεκτονική
  • Reading time:Χρόνος ανάγνωσης 7 λεπ.

Όπως και να ‘ναι, όταν η ταύτιση επιχειρείται στη σκηνή της φαντασίωσης, τότε συμβαίνει κάτι πρόσθετα αξιοσημείωτο: Δηλαδή, η ταύτιση συντελείται και ως προς τους δύο όρους της φαντασίωσης – και με την εκδοχή υποκειμένου και με την έκφανση αντικειμένου. Και μάλιστα, σε κάθε μια πλευρά, το υποκείμενο μπορεί να διασπείρεται σε περισσότερα από ένα σημεία, όντα, πρόσωπα ή προσωπεία, παραστάσεις, στοιχεία, σημαίνοντα… Οι λόγοι, οι λογικές και σκοπιμότητες, καθώς και οι επιπτώσεις αυτής της αμφίπλευρης ταύτισης και διασποράς, είναι πολλές. Εδώ θα συγκρατήσουμε μόνο μία: Λόγω της διαφοράς των δύο φύλων (και της ανάλογα ριζικής ασυνέχειας των σωμάτων και των υποκειμένων – αφού «υποκείμενο» αντιστοιχεί σε «σημαίνον σώμα»), η συνάντηση δύο (τουλάχιστον) υποκειμένων με όρους επιθυμίας δε μπορεί παρά να παράγει απόλαυση άμφω, εκατέρωθεν. Μόνο που η «από κει» απόλαυση είναι, για τον κυνηγό της απόλυτης απόλαυσης, εμφανώς μια απόλαυση που του διαφεύγει: Εδώ ακριβώς υπεισέρχεται η ταύτιση, με την απλή, προφανή λογική ότι, αφού παίζεται το έργο, κι αφού μπορώ ταυτιζόμενος να βρεθώ και στις δύο πλευρές της φαντασιωσικής συνάντησης, άρα δεν μπορεί, κάπως-κάπου-κάποτε θα βρεθώ και στην καλή μεριά (ή, μάλλον, και στις δύο καλές μεριές) για να ζήσω αυτό που θέλω να ζήσω – την απόλυτη απόλαυση.

Πρόκειται για φαινόμενο κλασσικό: Όλα τα συναισθηματικά φορτισμένα παιχνίδια, κατά κανόνα τα ζεις λίγο πολύ και από τις δύο πλευρές. Έτσι, π.χ., ο μεγάλος καημός των ανδρών είναι, φαίνεται, να ευχαριστούν τη γυναίκα. Στην εγκυκλοπαίδεια παλιά έγραφε, φανταστείτε, ότι η γυναίκα βιώνει, λέει, 10πλάσια ηδονή από του ανδρός. Πού το ξέρει εκείνος που τις έγραψε αυτές τις μετρήσεις; Μπήκε στην από εκεί μεριά και μέτρησε; Αυτές είναι οι κοτσάνες του αιώνος, αν τις εκλάβεις πραγματολογικά, ρεαλιστικά. Όμως είναι απόλυτα συμβατές με το μηχανισμό της αμφίπλευρης ταύτισης και της φαντασίωσης, που θα ήθελες να σου επιτρέπει όχι απλά να γνωρίζεις, αλλά να βιώνεις την ηδονή εκατέρωθεν. Άλλωστε, ο πασίγνωστος μύθος της μεταμόρφωσης του Τειρεσία σε γυναίκα και ύστερα πάλι σε άνδρα, εικονογραφεί και τον βαθύ καημό των ανθρώπων, να μάθουν πώς είναι η απόλαυση της «άλλης πλευράς» (εκείνης που διαφεύγει καθενός) – καθώς και τη δυσανεξία τους απέναντι σ’ αυτή τη γνώση.

Σας ανέφερα ένα πολύ χοντροκομμένο παράδειγμα, αλλά ο μηχανισμός που επιτρέπει να παίζεις σε όλες τις θέσεις, η ταύτιση, θα δούμε πόσο καθοριστικά λειτουργεί στην περίπτωση του Le Corbusier. Ο μηχανισμός της ταύτισης σου επιτρέπει να εικάζεις και να ελπίζεις ότι, αφού παίζεται το έργο, θα προκύψει το είδος απόλαυσης που επιδιώκεται. Κι αν βρεθείς και στη μια και στην άλλη μεριά, θα περάσεις θαύμα (τι λέξη!), αφού δεν θα σου διαφεύγει τίποτε από την απόλαυση της εν λόγω σκηνής. Αυτή είναι η λογική ως προς τη χρήση της ταύτισης στο πεδίο της φαντασίωσης.