Η Αργυρώ Μουντάκη γράφει στο fractalart.gr για το βιβλίο του Νίκου Σιδέρη
“Το κατά Διαβόλου ευαγγέλιο – Πολιτική Ψυχολογία της Κρίσης”.
«Να σκεφτούμε», τόσο απλή μα και τόσο σύνθετη είναι η προτροπή του Νίκου Σιδέρη στο βιβλίο του «Κατά διαβόλου Ευαγγέλιο: Πολιτική ψυχολογία της κρίσης». Η «εργασιακή κινεζοποίηση» του σύγχρονου Έλληνα, ο «καταναλωτικός ναρκισσισμός», που εγχάραξε τις παρελθούσες γενιές και τις οδήγησε σε μια άκρατη άφεση στη χειραγώγηση, η γοητεία του φαίνεσθαι, το «μισείτε αλλήλους» (διδαχή και απαίτηση των περιπαθών διδασκαλιών), η μιζέρια, η ανομία, η εγκληματικότητα (αποκυήματα της σύγχρονης διαχείρισης της κρίσης), η αναγωγή των πάντων σε οικονομικούς και λογιστικούς λογαριασμούς, είναι μόνο ένα μέρος της σύγχρονης αντανάκλασης της κρίσης σύμφωνα με τον Νίκο Σιδέρη.
«Τις πταίει;» θα ρώταγε κάποιος. Το «όλοι μαζί τα φάγαμε» ή ότι ο ελληνικός λαός δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Ήταν μήπως «νήπιο» όπως χαρακτήρισε το 1994 ο Κορνήλιος Καστοριάδης τον ελληνικό λαό ; Άραγε το 2014 (20 χρόνια μετά) τι θα έλεγε;
Ο Νίκος Σιδέρης πρωτίστως κάνει αυτό που μας καλεί να κάνουμε: Σκέφτεται. Και συνδιαλέγεται. Πρώτα με τον ίδιο τον εαυτό του και έπειτα με την αδυσώπητη πραγματικότητα. Πόσο διαφορετικά είναι τα μάγια της Καλυψώς στον Οδυσσέα από τα μάγια του Υπουργικού Λόγου (ΥΠΛΟ τον συντομογραφεί ο Ν. Σιδέρης); Ο Υπουργικός Λόγος καθηλώνει τον πολίτη, δεν τον αφήνει να κάνει αυτό που πρεσβεύει ο συγγραφέας και ψυχίατρος: Δηλαδή να σκέφτεται. Ο ΥΠΛΟ παγιδεύει τη σκέψη με τεχνικές προπαγάνδας. Ο μονόδρομος που επιβάλλει ο ΥΠΛΟ στη σκέψη λεκτικά περιγράφεται ως «υπονόμευση, εμπλοκή και αδρανοποίηση της ικανότητας των ανθρώπων να σκέφτονται».
Για να τεκμηριώσει την ανάλυσή του, ο Νίκος Σιδέρης επιχειρεί κάτι τολμηρό: Ενσωματώνει σε μια επιστημονική μελέτη, που προσφεύγει στα πιο εξελιγμένα εννοιολογικά εργαλεία, λογοτεχνικές μυθοπλασίες. Όχι ως εικονογράφηση επιμέρους σημείων, αλλά ως οργανικό συστατικό της ανάπτυξης του επιχειρήματος. Έτσι λοιπόν, η αφασία της σκέψης είναι ίσως το πιο καρπερό χωράφι για να ανθίσει η προτροπή της περιπαθούς διδασκαλίας του Ευαγγελίου DELAMOR «μισείτε αλλήλους». Τα «άνθη του θανάτου» έχουν πολλές μορφές: Την διχόνοια, την τυραννία, τη δημαγωγία, την αντιδημοκρατική συμπεριφορά, την καταστολή, τη βία, την αποσάθρωση του κοινωνικού δεσμού. Η αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, οι συνθήκες εργασιακής ζούγκλας, με σχέσεις υποτελών απ’ την πλευρά των εργαζομένων προς τους εργοδότες και σχέσεις αρπακτικές και αμυντικές μεταξύ εργαζομένων. «Ο θάνατός σου η ζωή μου», ο άλλος ως απειλή, ανθρώπινη, υπαρξιακή, αλλά και η ενοχή εν τέλει του επιζώντος είναι χαρακτηριστικά του «κατά διαβόλου Ευαγγελίου» του Γκιγιέμ Μπελιμπάστ, του επονομαζόμενου τελευταίου Τέλειου.
Ο Νίκος Σιδέρης μας εισάγει στα άδυτα των περιπαθών διδασκαλιών επιστρέφοντάς μας στο έτος 1321. Η ιστορία θυμίζει παραμύθι, κινηματογραφική ταινία, σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Είναι όμως ιστορικά τεκμηριωμένη. Ο Γκιγιέμ Μπελιμπάστ προσπαθώντας να ξεφύγει από την ιερά εξέταση, καταφεύγει στην Ισπανία. Σε μια παγίδα του ιεροεξεταστή επισκόπου Ζακ Φουρνιέ, ο Μπελιμπάστ συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και καίγεται στην πυρά το 1322. Τι αφήνει όμως πίσω του ο Μπελιμπάστ; Μία περγαμηνή κρυπτογραφημένη, που εξαφανίζεται στα βάθη των αιώνων και στη λήθη του χρόνου. Μέρος της περγαμηνής αυτής ανακαλύπτεται από ερευνητές, φίλους του Νίκου Σιδέρη. Η περγαμηνή αποκρυπτογραφείται το δυνατόν πιστά και καταγράφεται φωνητικά. Άρα φωνητικά το LEVANGILEDELAMOR μπορεί να είναι και LEVANGILEDELAMORT. Άρα όχι το Ευαγγέλιο της αγάπης αλλά το Ευαγγέλιο του θανάτου.
Το αποκρυπτογραφημένο Ευαγγέλιο του θανάτου πρεσβεύει –εδώ εν συντομία- και παροτρύνει την αλαζονεία, το μίσος, την σκληρότητα, την αδικία, την διαστροφή, την λεηλάτηση και τη μοναχοφαγία, την οπλοκατοχή, τις διώξεις των δικαίων, την απόλαυση του κακού, το σκόρπισμα του σκότους παντού, τις παραβάσεις του νόμου, τους φόνους, την παράβαση των όρκων, την πονηρία, το αλληλοφάγωμα, το μίσος και πάλι το μίσος, … μίσος όχι μόνο ενάντια στον πλησίον αλλά και μίσος ενάντια στον εαυτό, τον πόλεμο.
Αναγνωρίζουμε άραγε σε αυτά στοιχεία της σύγχρονης κρίσης και της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας; Και αν ναι, – που η απάντηση είναι «ΝΑΙ»-, ποιο είναι το αντίδοτο στη σπορά μίσους, κακίας και αποκτήνωσης του ανθρώπου;
Ο Νίκος Σιδέρης δεν περιορίζεται στην ανάλυση, στο σχολιασμό και την κριτική προσέγγιση. Ο Νίκος Σιδέρης προτείνει: Υπάρχει αντίδοτο για την κατά Νίκο Σιδέρη «Λυκανθρωπίνη»:
• «Αγαπάτε αλλήλους»: Το όραμα μιας κοινωνίας, όπου υπερισχύει το δίκαιο και η αγάπη• η δημοκρατική συμπεριφορά, το καθαρό-έντιμο παιχνίδι κ.α., θετικές συμπεριφορές (όπως ο σεβασμός σε φίλους και εχθρούς) μπορούν να αναβαθμίσουν τον πολιτικό και ευρύτερο πολιτισμό στη χώρα μας.
• «Διανοητική και ηθική μεταρρύθμιση»: Η ουσιαστική πρόταση του Νίκου Σιδέρη εδώ αφορά στην «ανακατάκτηση της τέχνης του ζην» που συμπεριλαμβάνει τα εξής στοιχεία: «Να είσαι αληθινός, να είσαι απλός, να αγαπάς, να εργάζεσαι». Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό απαιτούνται δύο πράγματα:
• Μια θεραπεία αλήθειας, να πούμε δηλαδή τα πράγματα με τ’ όνομά τους.
• Επιστροφή στους ανθρώπους, δηλαδή επανεύρεση της ανθρώπινης σχέσης και της αξίας της ανθρωπιάς.
Στόχος: Η εμπειρία αυθεντικής ζωής.
• Να οικοδομήσουμε το «ΕΜΕΙΣ»: Το «ΕΜΕΙΣ» που περνάει μέσα από το «ΕΓΩ», που χαρακτηρίζεται από τα βάθη της ελληνικής αρχαιότητας ως μια διαλεκτική σχέση του «ΕΓΩ» και του «ΕΜΕΙΣ» και που αντιπροσωπεύει και «το ανθρωπολογικό υπόβαθρο για την επινόηση της Δημοκρατίας στην αρχαία Ελλάδα».
Πολιτικά πώς μπορεί να επιτευχθεί αλλαγή, πρόοδος, τέχνη του ζην – δεδομένου ότι ο εκπολιτισμός της πολιτικής μας ζωής εναρμονίζεται με τα καλώς νοούμενα συμφέροντα όλων των μελών του δημοκρατικού παιγνίου; Προτάσσοντας το συμφέρον της κοινωνίας και της χώρας και όχι το ατομικό ή κομματικό συμφέρον. Υπερασπίζοντας τον δημοκρατικό ανθρωπισμό, που προϋποθέτει αγάπη για τον τόπο, επίγνωση, ενημερωμένους πολίτες, νηφαλιότητα και όραμα.
Και συνοψίζοντας, το αντίδοτο για το κατά διαβόλου Ευαγγέλιο ο Νίκος Σιδέρης, λυτρωτικός στην ταραχή της ψυχής, καταλήγει:
«Για ν’ αντιμετωπίσεις τον λυκάνθρωπο,
ο πιο κατάλληλος δεν είναι ένας πιο λύκος.
Αλλά ένας πιο άνθρωπος.
Ένας πολιτισμένος πολιτικός άνθρωπος.» (σελ. 343)
Και ναι, μελετώντας και όχι απλώς διαβάζοντας αυτό το βιβλίο αναγκαζόμαστε ηθελημένα –όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται αυτό- να σκεφτούμε. Η σκέψη κάτω από τη σωστή κατεύθυνση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πρόοδο. Και αυτό είναι χαρακτηριστικό όλων των βιβλίων του Νίκου Σιδέρη.
Η συγκεκριμένη βιβλιοκριτική δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα “Θεσσαλία” (19 Ιουλίου 2015)