Ι. ΓΙΑΤΙ ΓΡΑΦΤΗΚΕ;
- Η διαπίστωση, με τα αυστηρότερα εργαλεία της επιστήμης [Ιστορία, φροϋδική και λακανική ψυχανάλυση, θεωρία συστημάτων και επικοινωνιών, πολιτική επιστήμη, ανάλυση λόγου…], ότι ο κυρίαρχος πολιτικο-μιντιακός λόγος αποβλέπει στην εξουδετέρωση της ικανότητας των ανθρώπων να σκέφτονται.
- Η αντίστοιχη διαπίστωση ότι αυτός ο λόγος προωθείται από μία προπαγανδιστική καταιγίδα με χροιά ψυχολογικού πολέμου, που αποσκοπεί στον ευνουχισμό της πολιτικής σκέψης των πολιτών.
- Η επίπτωση αυτού του πολέμου της σκέψης ισοδυναμεί με ψυχικό τραύμα, που οι βαθύτερες επιπτώσεις του στα πρόσωπα, τις συλλογικότητες και τον πολιτισμό εκτείνονται πολύ πέρα από τα όρια της παρούσας κρίσης.
- Η όλη εμπειρία της κρίσης ισοδυναμεί με ψυχική κακοποίηση των ανθρώπων.
- Μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, δεν μπορώ να σωπαίνω: «Μερικές φορές, το να σωπαίνεις ισοδυναμεί με το να ψεύδεσαι, επειδή η σιωπή μπορεί να εκληφθεί ως συγκατάθεση» (Miguel de Unamuno). Εύχομαι παρόμοια αίσθηση να έχουν και οι πλήθος ακόμη άνθρωποι του πνεύματος που υπάρχουν στη χώρα: Αν πάρουν τον λόγο –όπως οι αποψινοί ομιλητές− θα συμβάλουν, ως οφείλουν, στο μεγάλο ζητούμενο της διανοητικής και ηθικής μεταρρύθμισης.
ΙΙ. ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΜΑΤΟΣ
- Πρόκειται για μελέτη που επιδιώκει τη διεπιστημονική ανάλυση και σύνθεση στο υψηλότερο εφικτό επίπεδο.
- Ταυτόχρονα, τα κρίσιμα σημεία του επιχειρήματος αποδίδονται και σε γλώσσα κατανοητή στους πολλούς – στον Δήμο. Επειδή κάθε γνώση, για να είναι σοφία και όχι πανουργία (έτσι λέει ο Πλάτωνας), οφείλει να μην είναι αποκομμένη από τη δικαιοσύνη και τη γενικότερη αρετή. Όπου, σε συνθήκες καθολικής κρίσης, αρετή σημαίνει οπωσδήποτε και το χρέος καθενός να υπερασπίσει τη Δημοκρατία και την ανθρωπιά, τον έγκυρο λόγο και τον κοινωνικό δεσμό – που τόσο βάναυσα πλήττονται σήμερα.
ΙΙΙ. ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ
- Αποκάλυψη και αποδόμηση της αρχής «Τρέλαινε, διαίρει και βασίλευε», που έχει αναγορευθεί σε δεσπόζουσα μεθοδολογία διακυβέρνησης.
- Αποκάλυψη και αποδόμηση της εντολής «Μισείτε αλλήλους», η οποία προωθείται από τον κυρίαρχο δημόσιο λόγο ως (τερατώδες) υπόδειγμα «κοινωνικής συμβίωσης χωρίς κοινωνικό δεσμό».
- Αποκάλυψη και αποδόμηση των μηχανισμών, μέσω των οποίων ο κυρίαρχος πολιτικο-μιντιακός λόγος τροφοδοτεί τη χείριστη πτυχή της νεοελληνικής συλλογικής και προσωπικής νοοτροπίας και ψυχολογίας – τουτέστιν, τη φαντασίωση «Ο άλλος τρώει» και τα φοβερά παράγωγά της: Φθόνος, ανταγωνισμός, επιθετικότητα, δυσπιστία… Καλλιεργώντας ως οδηγό επιβίωσης τη λογική «Σώσε το τομάρι σου, καθένας για πάρτη του, όλοι εναντίον καθενός, όλοι εναντίον όλων, φά ’τους να μη σε φάνε». Που ισοδυναμούν με έκλυση τρομακτικών διεργασιών καταστροφικότητας που πλήττουν τον κοινωνικό δεσμό, την ανθρώπινη σχέση και την υποκειμενική ευστάθεια των ανθρώπων.
- Ανάδειξη της ενορμητικής θεμελίωσης αυτών των διεργασιών: Αυτό το κατά Διαβόλου ευαγγέλιο προωθεί την κατάλυση των δεσμών, τόσο στο διαπροσωπικό και το συλλογικό όσο και στο ενδοψυχικό επίπεδο. Και, υπ’ αυτή την έννοια, ισοδυναμεί με Θρίαμβο του Θανάτου.
- Τέλος, διερεύνηση του ερωτήματος «Υπάρχει αντίδοτο για το κατά Διαβόλου ευαγγέλιο;». Υπάρχει. Απαιτείται ένα πολιτικό σχέδιο κι ένας πολιτικός λόγος αλλιώτικος – που η διαμόρφωσή τους, έργο της κοινωνίας και της πολιτικής, υπερβαίνει τα όρια του παρόντος. Απαιτείται ωστόσο και μία διανοητική και ηθική μεταρρύθμιση (με την γκραμσιανή έννοια), ως προς την οποία μπορούμε να σκιαγραφήσουμε ορισμένα συστατικά της: Μια θεραπεία αλήθειας – να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, να υπερασπιστούμε τη σκέψη, να υπερβούμε τη Μεγάλη Αυταπάτη του καταναλωτικού ναρκισσισμού. Επιστροφή στους ανθρώπους – δηλαδή, στην αξιακή δεσπόζουσα της ανθρωπιάς και στην έμπρακτη αναβάθμιση της ανθρώπινης σχέσης και του κοινωνικού δεσμού, ιδίως μέσα από τη συγκρότηση «Εμείς» σε κάθε κλίμακα. Να σκεφτούμε, να σκεφτούμε, να σκεφτούμε, και προπαντός να σκεφτούμε! Και να υπερασπίσουμε, παντού, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
IV. ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΡΑΦΗΣ
Πρόκειται για επιστημονική μελέτη – στα κρίσιμα σημεία της προσιτή στους πολλούς, σε κάποια σημεία της ιδιαίτερα απαιτητική. Στη μελέτη αυτή ενσωματώνω και ένα ολόκληρο κεφάλαιο (V. Το ευαγγέλιο DELAMOR) και μεγάλα ακόμη κομμάτια αμιγούς λογοτεχνικής μυθοπλασίας. Το αντίστροφο είναι κοινός τόπος: Ενσωμάτωση δοκιμιακών στοιχείων στη λογοτεχνική γραφή. Αυτό που εισάγεται εδώ, εξ όσων γνωρίζω, δεν είναι και τόσο συνηθισμένο: Ενσωμάτωση δομικών συνόλων λογοτεχνικής φύσης σε μια επιστημονική μελέτη. Όχι με τη συνήθη έννοια της εικονογράφησης του επιστημονικού επιχειρήματος με αναφορές σε επιστημονικά δεδομένα. Αλλά με την οργανική ενσωμάτωση της λογοτεχνικής μυθοπλασίας και γραφής στην εμβάθυνση της ανάλυσης και στον εμπλουτισμό του επιχειρήματος.
Η Ιστορία το συνηθίζει να αξιοποιεί στο έπακρο τις πανουργίες του Λόγου. Στο χέρι μας είναι, η σημερινή αντιξοότητα και ιδιαίτερα ο πόλεμος της σκέψης, που μαίνεται και γύρω αλλά και μέσα στον καθένα μας, να ενεργοποιήσει εκείνες τις διεργασίες, που θα μετουσιώσουν την εμπειρία του κακού σε εφαλτήριο αναβάθμισης της προσωπικής και της συλλογικής μας ύπαρξης.
_____________________
Από την παρουσίαση του βιβλίου στον Ιανό (22 Οκτωβρίου 2014)