Το φροϋδικό ασυνείδητο ως τυπικό σύστημα
Αν συγκρίνουμε τις φροϋδικές αναπτύξεις σχετικά με το ασυνείδητο, από τη μια, και την έννοια του τυπικού συστήματος, στην προοπτική της εσωτερικής διγλωσσίας, από την άλλη, θα μπορούσαμε να συγκεφαλαιώσουμε τις μέχρις εδώ απόψεις μας ως εξής:
Το φροϋδικό ασυνείδητο αντιπροσωπεύει ένα ιδιότυπο σύστημα αναλογικών μορφών (παραστάσεις πραγμάτων), που διέπονται από έναν ιδιαίτερο αναλογικό κώδικα (πρωτογενής διαδικασία). Και εμφανίζεται, τουλάχιστον σε ένα επίπεδο της συγκρότησης του, ως ένα τυπικό σύστημα – δηλαδή ως σύνολο καθαρών μορφών, που διέπονται στους μετασχηματισμούς τους από καθορισμένους κανόνες. Αυτές οι μορφές μπορούν ν’ αποκτήσουν νόημα στο μέτρο, που είναι επιδεκτικές αντιστοίχισης με άλλα συστήματα (όπως οι ενορμήσεις, η γλώσσα ή η προσωπική ιστορία του υποκειμένου…).
Η διατύπωση αυτή («το φροϋδικό ασυνείδητο εμφανίζεται, τουλάχιστον σε ένα επίπεδο της συγκρότησης του, ως ένα τυπικό σύστημα») αντιπροσωπεύει την ελάσσονα εκδοχή μιας θεώρησης – της οποίας η μείζων εκδοχή, στη θέση του «τουλάχιστον…», θα τοποθετούσε τη διαβεβαίωση «ro φροϋδικό ασυνείδητο δεν είναι παρά ένα τυπικό σύστημα».
Προτιμάται η ελάσσων εκδοχή, τόσο για λόγους επιστημολογικής σύνεσης (4.53), όσο και για λόγους εμπειρικών και λογικών περιορισμών της αποδεικτικής διαδικασίας – η οποία είναι πολύ πιο δύσκολο να τεκμηριώσει τι δεν είναι ένα τόσο δύσβατο αντικείμενο. Αλλά και γιατί οι θεωρητικές και πρακτικές επιπτώσεις αυτής της αντίληψης, ιδίως δε η θεμελίωση και αποσαφήνιση της έννοιας του «καθαρού σημαίνοντος» και του τυπικού συστήματος, ως αποτελούμενου από καθαρά σημαίνοντα, σε σχέση με την έννοια του φροϋδικού ασυνείδητου και την αναλυτική διαδικασία, είναι ήδη σημαντικές, έστω και στα πλαίσια της ελάσσονος αυτής εκδοχής.