“Οι μεταβολές του σώματος και η ψυχή” (εισήγηση στο 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας)
Ο Ηράκλειτος και η γηραιά κυρία
Παρατηρώντας ανθρώπους και έντομα, ο Ηράκλειτος έφτιαξε μια παρομοίωση: «Όπως μια αράχνη στο κέντρο του ιστού της, μόλις μια μύγα κόβει ένα νήμα του, το αισθάνεται και τρέχει γρήγορα σαν να υπέφερε για το κομμένο νήμα, έτσι και η ψυχή του ανθρώπου, όταν ένα μέρος του σώματος τραυματίζεται, ορμάει προς τα ‘κει σαν να μη μπορεί να υποφέρει τη λαβωματιά του σώματος με το οποίο είναι δεμένη γερά και αρμονικά.»
Πρόσφατα, μια γηραιά κυρία διέδραμε τη μακρά δοκιμασία ενός μεταστατικού καρκίνου. Κάποια στιγμή είπε: «Ευτυχώς που δεν έχει θιγεί το κεφάλι, η γνώση». Λίγους μήνες αργότερα, προετοιμαζόταν για μια επώδυνη, ως προς τις ανατομικές συνέπειές της, επέμβαση. Λίγο νωρίτερα την είχε αποκλείσει λέγοντας «Παρά κάτι τέτοιο, καλύτερα να πεθάνω». Όμως τώρα είπε: «Ας γίνει ό,τι γίνει. Τουλάχιστον να μην πονάω».
Θα δούμε σε λίγο πού παραπέμπουν τέτοιες αποφάνσεις, που παράγει η εμπειρία του πάσχειν και του πόνου.
Νόσος και ψυχή
Η πληροφορία από το πάσχον σώμα (και όχι μόνο στον καρκίνο) φτάνει στην ψυχή από δύο διαύλους:
Πρώτο, τις αισθητικο-κινητικές οδούς. Διεπαφή εδώ μεταξύ σωματικού και ψυχικού είναι το σωματικό σχήμα (homunculus).
Δεύτερο, μέσα από την εμπειρία του σώματος και, γενικότερα, της ύπαρξης που φέρεται από το πάσχον σώμα. Η διαμεσολάβηση εδώ είναι η εικόνα του σώματος, κάνναβος (πατρόν) του φαντασιακού. Ενώ η σύνταξη της εν λόγω εμπειρίας συντελείται κυρίως μέσα στις φαντασιώσεις.
Εικόνα του σώματος είναι η ασυνείδητη φαντασιακή αναπαράσταση του σώματος, στην οποία αποτυπώνεται η ιστορία των συγκινησιακών εμπειριών του υποκειμένου. Είναι επισεσημασμένη από τις ενορμήσεις (π.χ. στοματική απόλαυση και καταστροφικότητα), τα τραύματα, τις ταυτίσεις, τις […]